مقدمه
یکی از روش‌های مؤثر برای جلوگیری از گسترش خیزش آفات به سمت مزارع کشاورزی، استفاده از روش قرنطینه گیاهی است. این فرآیند در کاهش میزان تکثیر و رشد مجدد آفات موذی نیز نقش موثری دارد. لازمه کشت و پرورش صحیح و به دور از عوامل زیان‌رسان، ارائه برنامه‌ای جامع برای بهبود بستری عاری از آفات است.
برنامه قرنطینه گیاهی با رعایت پارامترهای مختلف می‌تواند تا حدودی روند دست‌یابی به اهداف منطبق بر افزایش سلامت گیاهان را تسهیل کند. در ادامه این مطلب قصد داریم به بررسی ابعاد مختلف فرآیند قرنطینه گیاهی بپردازیم و نحوه وارد کردن بذر، قلمه، پیوند، شیوه انجام قرنطینه گیاهی و مطالب مرتبط با این موارد را به‌طور کامل شرح دهیم.
قرنطینه گیاهی چیست؟
در یک عبارت کلی به فرایندی که در آن اقدامات مهمی برای محافظت از گیاهان و جلوگیری از ایجاد و گسترش آفات و بیماری‌های گیاهی انجام می‌شود، قرنطینه گیاهی گفته می‌شود. این روش به منظور جلوگیری از رشد و استمرار مداوم حشرات و آفات موذی در مزارع کشاورزی طراحی شده است و در برخی موارد ممکن است در یک ناحیه خاص اجرا شود.
قرنطینه گیاهی
قرنطینه گیاهی شامل یک برنامه کامل برای مراقبت از محصولات کشاورزی است که حتی ممکن است در برخی موارد به منظور کاهش احتمال زیان کلی، برخی از گیاهان یا محصولات کشاورزی امحاء شوند. بهبود وضعیت زمین‌های کشاورزی، گسترش حاصل و حذف موجودات موذی سه هدف بسیار مهم در قرنطینه گیاهی است و در نهایت تمامی آن‌ها به تنوع زیستی در ناحیه مذکور نیز کمک می‌کند.
اهداف اصلی قرنطینه و بهداشت گیاهی
قرنطینه گیاهی معمولا شامل اهداف خاصی می‌سود و فرآیند انجام آن مطابق با یک برنامه ریزی کامل که باتوجه به نوع مزارع کشاورزی تهیه شده است صورت می‌گیرد.
قرنطینه گیاهی
در ادامه اصلی‌ترین اقدامات قرنطینه و بهداشت گیاهی را شرح می‌دهیم. این اقدامات به شرح زیر است:
- تنظیم برنامه زمانی برای نظارت روی زمین‌های فاقد آفات و بررسی ناحیه‌ای به منظور جلوگیری از حمله گسترده احتمالی حشرات و آفات به زمین‌های کشاورزی
- طراحی برنامه کامل و اختصاصی برای کاهش احتمال ورود و رشد بیشتر آفات در داخل کشور
- نظارت بر محصولات کشاورزی و فرآورده‌های گیاهی به منظور پیشگیری از ایجاد و رشد آفات
- انجام گزارش‌دهی کامل در صورت وجود هر نوع آفات و حشرات موذی و بررسی فرایند شیوع یا گسترش آن در ناحیه مذکور
- جلوگیری از ورود هر نوع خاک زراعی از سایر کشور‌ها برای کاهش احتمال ایجاد آفات زراعی حتی همراه با اندام‌های تکثیری
- نظارت و ارزیابی مناطق در معرض خطر حمله آفات و شناسایی گونه‌های رایج آفاتی مربوط به ناحیه مذکور
- بررسی شرایط بهداشتی گیاهی درخصوص محصولات وارداتی به منظور حفظ سلامت
- ارزیابی کامل بر اقدامات اتخاذ شده برای حفظ بهداشت گیاهی به منظور جلوگیری از ایجاد آفات قرنطينه‌ای و غیرقرنطینه‌ای
- نظارت دقیق بر فرایند ترخیص محصولات گیاهی و کشاورزی به منظور ارزیابی سلامت بهداشتی آن‌ها از لحظه ورود به گمرک کشور
- انجام نظارت کامل بر روند فعالیت آزمایشگاه‌های خصوصی گیاه پزشکی به منظور ارزیابی سلامت محصولات گیاهی
- تدوین و نظارت بر فرایند اجرای دستورالعمل‌های بهداشتی برای جلوگیری از گسترش حمله آفات کشاورزی و ازبین بردن بیماری‌های گیاهی
- بررسی فرایند کشت، نگهداری و حمل و نقل محصولات گیاهی با هدف مبارزه با آفات و حشرات موذی
- طرح و نظارت بر اجرای برنامه‌های مربوط به تشخیص دقیق انواع آفات در زمین‌های کشاورزی به کمک فعالیت‌های آزمایشگاهی
تدوین برنامه‌های دقیق در قرنطینه گیاهی به منظور حفظ سلامت بهداشتی گیاهان و محصولات گیاهی فرآوری شده صورت می‌گیرد.
قوانین وارد کردن بذر کشاورزی
یکی از موضوعات بسیار مهمی که درخصوص آن قوانین کاملی ارائه شده است، وارد کردن بذر کشاورزی در داخل کشور است. به‌طور کلی به منظور جلوگیری از احتمال ایجاد تغییرات منفی در مزارع کشاورزی با استفاده از بذرهای وارداتی این قوانین طراحی شده‌اند.
قرنطینه گیاهی
در زیر با برخی از مهم‌ترین قواعد واردات بذر کشاورزی به داخل کشور آشنا می‌شویم:
- سالم بودن بذر کشاورزی یکی از مهم‌ترین قوانینی است که باید در هنگام واردات آن به‌طور کامل مورد بررسی قرار گیرد. در نتیجه انجام ارزیابی‌های تخصصی قبل از ورود بذر به داخل کشور از اهمیت بسیاری برخوردار می‌باشد.
- قبل از واردات بذر کشاورزی لازم است که افراد نسبت به تحصیل پروانه قبل از وزارت جهاد کشاورزی اقدام کنند. برای واردات بذرهای اصلاح شده لازم است که ابتدا تاییدیه سازمان حفاظت محیط زیست دریافت شود و سپس بذر به داخل کشور وارد گردد.
- در دست داشتن گواهی بهداشتی برای واردات بذر به داخل کشور نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است و جزء قوانین مهم در این حوزه محسوب می‌شود.
به‌طور کلی لازم است که برای وارد کردن بذر کشاورزی، سلامت و بهداشتی بودن آن مورد ارزیابی قرار گیرد تا بدین صورت ترخیص آن از گمرک به روش ساده‌تری انجام شود.
قانون وارد کردن بذر، قلمه، پیوند، ریشه، نهال و تخم نباتات
با استناد به ماده ۱۱ قانون حفظ نباتات که مصوب 1346.2.12 است، باید وارد کردن هر نوع بذر، قلمه، پیوند و ریشه یا نهال و حتی تخم نباتات با در دست داشتن پروانه قبلی از وزارت کشاورزی است. در نتیحه اگر اشخاص بدون توجه به این ماده برای واردات بذر اقدام کنند، با اخطار مواجه می‌شوند و حداکثر ظرف مدت یک ماه باعث محصولات وارداتی را به خارج از کشور یعنی مبدا مربوطه بازگردانند.
در صورت عدم توجه به قواعد ذکر شده فرآیند معدوم سازی بذرها و محصولات وارداتی با حضور نماینده سازمان حفظ نباتات در گمرک صورت خواهد گرفت.
قرنطینه گیاهی
گواهینامه های مهم برای وارد کردن بذر، قلمه، پیوند، ریشه، نهال و تخم نباتات به کشور
وارد کردن بذر، قلمه، پیوند، ریشه، نهال و تخم نباتات به کشور مستلزم در دست داشتن برخی گواهینامه‌های مهمی است که بتواند به کمک آن اجازه ورود محصولات ذکرشده را دریافت نمود. ازجمله مجوزهای مورد نیاز در این زمینه به شرح زیر است:
- گواهی قرنطینه گیاهی
- گواهینامه‌های بهداشت گیاهی از سوی سازمان گیاه پزشکی کشور صادر کننده
- مجوز واردات از وزارت جهاد کشاورزی
- گواهینامه‌های کیفیت و بررسی مشخصه کالای وارداتی از قبیل نوع و کیفیت بذر
- گواهینامه GMO-Free یا عدم دستکاری ژنتیکی
- گواهی تایید ارگانیک بودن بذر وارداتی
اشخاص می‌توانند با در دست داشتن گواهینامه‌های ذکر شده نسبت به وارد کردن بذر، قلمه، پیوند، ریشه، نهال و تخم نباتات به کشور اقدام کنند.
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی ابعاد مختلفی از خدمات قرنطینه گیاهی پرداختیم و اهداف اصلی‌آن را برای شما ذکر کردیم. به طور کلی ارزیابی و حفظ سلامت محصولات گیاهی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در نتیجه قرنطینه گیاهی با هدف پیشگیری و جلوگیری از گسترش آفات و بیماری‌های گیاهی تدابیر مختلفی را تدوین نموده است.
در راستای این امر، قواعد مهمی برای وارد کردن بذر، قلمه، پیوند، ریشه، نهال و تخم نباتات به کشور تصویب شده است که در زمره قوانین حفظ نباتات قرار می‌گیرد و لازمه وارد کردن این محصولات توجه به آن می‌باشد. همچنین ارائه گواهینامه‌های مرتبط و دریافت مجوزهای لازم برای وارد کردن بذر نیز نقش گسترده‌ای در جلوگیری از احتمال ورود آسیب‌های ناشی از بذر آلوده به داخل کشور را خواهد داشت.